Wat wordt bedoeld met groepsdynamica/groepsdruk?

In elke groep vinden elk jaar een aantal fases plaats die de groepsvorming bepalen. De kinderen uit de groep bepalen onbewust wie de leiders zijn en wie er buitenvallen. Als jij als leerkracht niet zou ingrijpen dan wordt het verloop van deze fases bepaald door de wetten van de groepsdynamica. Door in te grijpen kun je dit proces van groepsvorming ombuigen in positieve zin en ontstaat er een goed groepsklimaat. De fases die een groep doorloopt zijn:

1. Forming: de kinderen zijn vooral met zichzelf bezig en vinden het belangrijk hoe ze overkomen op de anderen. De leerkracht moet in deze fase vooral voor veiligheid zorgen.
2. Storming: de kinderen kennen elkaar en weten wat ze kunnen verwachten. Er worden groepjes gevormd en leiders bepaald (onbewust). Het resultaat kan, afhankelijk van de leerkracht, positief of negatief uitpakken.
3. Norming: de leiders die in de vorige fase zijn ontstaan bepalen hoe er in de groep met elkaar wordt omgegaan. Zij bepalen de ongeschreven regels, soms bewust soms onbewust. Als leerkracht is het belangrijk dat je de groep bewust maakt van gezamenlijke kracht tegen ongewenst gedrag.
4. Performing: de groep is gevormd en is klaar voor het werken. Belangrijk is dat je als leerkracht nu niet denkt dat de groep af is. Gebeurtenissen kunnen de hele groep veranderen en er voor zorgen dat de groep weer bij stap in begint (nieuw kind in de groep of een heftig conflict).
5. Termination: de groep nadert in deze fase het einde van het jaar en vindt de regels niet meer zo belangrijk. Ze gaan immers toch uit elkaar. Als leerkracht moet je in deze fase meer accepteren, maar niet al het gedrag.

 

Enkele tips om een goed groepsklimaat te krijgen als leerkracht zijn:

• Laat voorbeeldgedrag zien
• Besteed veel aandacht aan de zogenaamde ‘’Gouden weken’’
• Laat de kinderen het begin van het jaar veel aan groepsopdrachten werken
• Maak groepsregels samen met de kinderen
• Stimuleer het verantwoordelijkheidsgevoel van kinderen
• Geef de kinderen om hun problemen onderling zelf op te lossen

 

De gouden weken zijn de eerste 6 weken van een schooljaar.  Hierbij bouw je als leerkracht je relatie op met de kinderen als groep en als individu. Kinderen moeten het gevoel krijgen dat ze veilig zijn bij jou en ze je in vertrouwen kunnen nemen. Belangrijk is dat je duidelijke afspraken maakt. Ook wordt in de gouden weken de groepsvorming gestart en is dit daarvoor een cruciale periode. Als de kinderen een jaar positief beginnen dan zullen ze op negatieve momenten terugkijken naar die positieve tijd. Als leerkracht heb je veel invloed in de groepsvorming tijdens deze gouden weken en moet je het belang hiervan inzien (Marzano, 2009)

 

De fases die een groep tijdens een schooljaar doorloopt zijn erg belangrijk om als leerkracht rekening mee te houden. Als je hier niet op ingrijpt dan is de kans groot dat de groepsvorming negatief verloopt (Horeweg, 2014)

Een positief groepsklimaat bevordert de leeropbrengsten en resultaten positief (Marzano, 2009)

 

Relatie met Preventief Handelen

Als jij als leerkracht weet hoe je moet handelen in de fases van groepsvorming kan je veel stimuleren en voorkomen bij de kinderen. De fases van de groepsdynamica bepalen de sfeer in de groep. Als leerkracht kan je hier veel invloed op uitoefenen en hierdoor dus preventief handelen. Door activiteiten of andere dingen in te zetten kan je de groepsvorming beïnvloeden en hierdoor dus ongewenst gedrag voorkomen. Je kan bijvoorbeeld veel groepsopdrachten in het begin van het jaar inzetten. Met behulp van invloed vanuit de leerkracht verloop te groepsvorming goed en voorkom je dus ongewenst gedrag, je handelt dus preventief.

 

 

Relatie met passend onderwijs

Bij passend onderwijs hoort een veilige omgeving en moeten kinderen zich welkom voelen op school. Bij passend onderwijs hoort dus een goede groepsdynamica. Er is dus een duidelijke relatie tussen het thema groepsdynamica/groepsdruk en passend onderwijs. Een goede groepsdynamica is namelijk een onderdeel dat hoort bij passend onderwijs. Goede groepsdynamica zorgt ervoor dat de doelen van passend onderwijs worden nagestreefd. Een doel van passend onderwijs is ook het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Kinderen leren het beste in een omgeving waarin zij zich veilig en welkom voelen (Kerpel, 2014). Om er voor te zorgen dat kinderen optimaal leren, moet je dus als leerkracht eerst beginnen met het opbouwen van een goed groepsklimaat. Als het groepsklimaat goed is dan zullen de kinderen zich op hun gemak voelen en dus meer leren.

 

 

Eigen visie/handelen

Het is heel belangrijk denk ik om als leerkracht te bouwen aan een goede groepsdynamica. Ik denk dat het belangrijk is dat je beseft dat je hier het hele jaar mee bezig bent. Er kan van alles gebeuren wat deze groepsdynamica verstoord. Of als je er te weinig aandacht aan besteed dan verslechterd de groepsdynamica (Horeweg, 2014). Hierbij vind ik wel dat je er in het begin van het schooljaar meer aandacht aan moet besteden, omdat de groepsvorming dan begint. Het beste zijn hiervoor groepsactiviteiten waarbij de kinderen elkaar beter leren kennen of opdrachten waarbij kinderen wat over hun zelf naar buiten brengen. Mooie voorbeelden hiervan vind ik groepen waarbij aan de muur hangt wanneer de kinderen jarig zijn of als alle kinderen een soort van paspoort of portfolio moeten maken.

 

In mijn eigen stagegroep laat ik de kinderen altijd aan het begin van het jaar een paspoort maken. Hierdoor leer ik de kinderen beter kennen en kunnen de kinderen elkaar ook beter leren kennen. Ik vind het belangrijk dat je als leerkracht zo snel mogelijk de kinderen uit je groep goed kent. Hierbij bedoel ik ook de achtergrondinformatie zoals gezin, hobby’s en sporten etc. Zelf vind ik het handig om dat allemaal te weten, want dan kan ik mijn lessen/ activiteiten er op af stemmen. Als bijvoorbeeld de hele klas gek is van voetbal dan doe ik meer activiteiten met voetbal en zal ik mijn lessen ook afstemmen op voetbal, omdat je dan de interesse van de kinderen trekt. Met het uitvoeren van activiteiten die interesse heeft van de kinderen verbeter je de groepsdynamica. (Horeweg, 2014).